Toksik bir yönetici ile çalışmanın ne kadar zorlayıcı olduğunu söylemek için araştırma raporlarına ihtiyaç yok. Ancak böylesine zor bir durumdaysanız kullanabileceğiniz bazı taktikler var. Toksik bir çalışma ortamındaysanız; durumunuzu analiz etmek ve koşullarınıza uygun bir başa çıkma yöntemi geliştirmek için yazımızdan faydalanabilirsiniz.
Toksik yönetici kimdir?
Toksik yönetim tarzını; azarlama, ani çıkışlar veya uygunsuz konuşmalarla bir bireyin itibarını, özgüvenini ve motivasyonunu zedeleyen yönetim tarzı olarak tanımlayabiliriz. Toksik yöneticiler, birlikte çalıştıkları insanlar için önemli psikolojik ve fiziksel sonuçlar doğurabilecek derecede yıkıcı, aşağılayıcı ve değersizleştirici çalışma koşulları yaratır. Tekrarlanan rahatsız edici davranışları ile çalışanların aidiyet hissini azaltır, amaç duygularını ellerinden alır ve hatta bağımsız hareket etme motivasyonlarını körelterek iş yeri ile olan bağlarını kökten koparabilir.
“Toksik Patron: Hayatta Kalma Rehberi” kitabının yazarı Peter Ronayne’e göre, toksik yöneticiler, tükenmişliğe (ve belki sessiz istifaya da) yol açan her şeyi yapar. (1)
Gallup'un Küresel İş Yerinin Durumu Raporu’na göre, ABD ve Kanada'daki çalışanların yalnızca yüzde 33'ünün işlerine bağlı hissettiğini ortaya koydu. Birçok çalışan, iş günü boyunca endişe (yüzde 41), stres (yüzde 50), üzüntü (yüzde 22) ve öfke (yüzde 18) dahil olmak üzere, tükenmişlik sendromunu doğuran olumsuz duyguları yaşıyor. (2)
Rapora göre, tükenmişlik sendromuna yol açan beş faktör bulunuyor:
İş yerinde adil olmayan muamele
Yönetilemez seviyede iş yükü
Yöneticilerin net olmayan iletişim kurma biçimi
Yönetici desteğinin eksikliği
Makul olmayan süreler ve buna dair oluşturulan baskı
Raporun sonunda çarpıcı bir özet yer alıyor: “Bu beş nedenin tek bir ortak noktası var: Yöneticiniz. Tek bir kötü yönetici işinizden tamamen kopuk hissetmeniz ve mutsuz olmanız için yeterli.”
İşte toksik yöneticilerin ortak özellikleri…
Toksik bir yöneticinin 6 özelliği
Her yönetici iyi yönetici değildir. Bazı yöneticiler dağınık, mesafeli ve hatta biraz sinir bozucu olabilir. Ancak bu, toksik oldukları anlamına da gelmez. Peki gerçekten toksik olan bir yönetici nasıl davranır?
1. Dinlemez
Toksik yönetici, geri bildirimlerinizi, önerileriniz ve endişelerinizi dinlemez. Toronto Üniversitesi'nde Örgütsel Davranış ve İK Yönetimi Profesörü Tiziana Casciaro, bir yöneticinin bu konudaki vurdumduymazlığının yalnızca ekibine değil tüm şirkete zarar verdiğini söylüyor: “İnsanlar ancak birbirinden yeni şeyler öğrenmeye açık olursa kurum gelişebilir. İletişim kurmayı imkansız kılan, hatasını görmeyen yöneticiler şirketin yerinde saymasına sebep olur.” (3)
2. Mikro yönetim yapar
Gereğinden fazla idare veya kontrol etme çabası, mikro yöneticilik olarak adlandırılır. Bir mikro yönetici, tabiri caizse çalışanlarını mütemadiyen ‘darlar’. “Toksik Patron” kitabının yazarı Ronayne, mikro yöneticiliğin mutlaka toksik yöneticilik anlamına gelmediğini ancak tüm toksik yöneticilerde görülen bir yönetim biçimi olduğunu söylüyor. (4) Mikro yönetimi ‘zehirli’ hale getiren şey ise, yöneticinin işe dair olup biten her şeyde söz sahibi olması gerektiğine dair inancı, işinizi yapma biçiminize sürekli olarak karışması ve sizin yaptığınız iş üzerinde hak iddia etmesi.
3. Gelişimi desteklemez
Toksik bir yönetici ile çalışırken işinizin monotonlaştığını görebilirsiniz. Yeni sorumluluk ve görevler almanıza fırsat verilmez, başarılarınız tanınmaz, kendinizi sıkışmış hissedersiniz.
4. Kendi yöneticisinin yanında farklı davranır
Toksik yönetici, yanındaki kişiye göre farklı davranma eğilimindedir. Bu sizin açınızdan can sıkıcı olacaktır zira yöneticiniz seviyesindeki veya daha üst seviyedeki çalışma arkadaşlarınız, yöneticinizin astına nasıl davrandığını göremez.
5. Güvensiz hissetmenize sebep olur
U.S. Surgeon General'in 2022 İş Yeri Ruh Sağlığı ve Esenliği raporuna göre, “İş yerinde fiziksel ve psikolojik açıdan güvenli koşullar oluşturmak, iş yeri mutluluğu için olmazsa olmazdır.” Toksik yöneticinin sebep olduğu belirsizlik, çalışanı büyük ölçüde tüketiyor. (5) Güvende hissetmeyen, iş yerindeki konumu konusunda sürekli olarak endişelenen çalışanlar, zihinsel olarak yoruluyor. Bu da aidiyet duygusu ile çalışan bağlılığının azalmasına neden oluyor.
Çalışan bağlılığını ve bu bağlılığın nasıl artırılabileceğini anlattığımız yazımıza göz atın:
6. Mantıksız beklentileri vardır
Toksik yönetici, beklentileri konusunda genellikle çok katı ve ısrarcı oluyor. Aşırı bir iş yükü altında hızlı dönüşler istemek, hafta sonu bile iş beklemek gibi taleplerde bulunuyor. Bu talepler, çalışanın kaygısını artırarak çalışan refahı için çok önemli olan iş-yaşam dengesini alt üst ediyor.
Toksik bir yönetici ile başa çıkmak için 5 ipucu
Peki siz de yukarıda saydığımız özellikleri gösteren bir yönetici ile çalışıyorsanız, iç huzurunuzu nasıl koruyabilirsiniz?
1. Geri bildirimde bulunun
Bazı yöneticiler eylemlerinin ne kadar toksik olduğunu fark etmiyor. Bu yüzden sizin de bu konudaki ilk yaklaşımınız, onlarla konuşmaya çalışmak olabilir. Bu sırada yöneticinizin toksik olmadığını, yalnızca yönetim tarzının size uygun olmadığını da fark edebilirsiniz. Ronayne’e göre toksik davranış çoğunlukla narsisizmden kaynaklanıyor. Bu yüzden gerçekten toksik olan bir yöneticinin, verdiğiniz geri bildirimi umursamayabileceğini de hatırlatalım.
2. Davranışını hoş görmeye değil anlamaya çalışın
Toksik davranışlar genellikle güvensizlikten kaynaklanıyor. Yaşadığınız şeye bir adım geriye çekilerek uzaktan baktığınızda yöneticinizin başkaları üzerinde neden bu kadar çok kontrol sahibi olmaya çalıştığını görebiliyor musunuz? Hangi durumda nasıl davrandığını çözerseniz, yöneticinize etrafındaki herkesi ezmeye olan ihtiyacını azaltacak bir destek sunabilirsiniz.
3. Diğer çalışma arkadaşlarınızla iletişim kurun
Yönetici-ast ilişkinizde sıkışmış hissettiğinizde diğer çalışma arkadaşlarınızdan, hem kurum içi hem kurum dışı danışmanlardan destek isteyebilirsiniz. Bu alternatif ilişkileri besleyerek, içinde bulunduğunuz kötü durumdan kurtulmanıza yardımcı olacak yeni kariyer fırsatları da yaratabilirsiniz.
Çalışanlarınızın kendini yalnız hissetmesini önlemek ve iş yerinde topluluk kültürünü beslemek için neler yapabileceğinizi merak ediyorsanız bu yazımıza göz atın:
4. Yardım isteyin ve gücünüzü başkalarıyla birleştirin
İçinde bulunduğunuz koşullarla başa çıkamayacak duruma gelmeyi beklemeden, bu durumu nasıl idare edeceğiniz veya bu durumdan nasıl kurtulacağınız konusunda İK departmanınızdan, mentor’lardan veya başka yöneticilerinizden destek alın. Yöneticinizin taciz edici davranışlarını belgelemeye çalışın. Eğer toksik yöneticinizin yaşadıklarınızı başkalarıyla paylaştığınızı öğrenince misilleme yapma ihtimali varsa endişelerinizi kime ileteceğiniz konusunda stratejik davranmaya çalışın. Eğer yöneticiniz, şirketinize dair kökleşmiş bir toksik kültürü yansıtıyorsa destek alacağınız kişinin iş yerinizin dışından olması sizin için daha iyi olabilir.
Muhtemelen, yöneticiniz bu sorunlu davranışlarını yalnızca size değil başka birçok çalışana gösteriyor. Siz de diğer çalışma arkadaşlarınızla yöneticinizle yaşadıkları deneyimler hakkında konuşabilir, endişelerinizi güvendiğiniz birine grup halinde iletebilirsiniz.
Toksik bir yöneticiden kaçmak için şirketten ayrılmanız gerekmediğini de unutmayın. Bazen kurum içinde başka pozisyonlara geçerek de sorununuzu çözebilirsiniz.
Kaynaklar:
1. The Toxic Boss: Survival Guide. 2018. Craig Chappelow, Peter Ronayne, Bill Adams. https://books.google.com.tr/books/about/The_Toxic_Boss_Survival_Guide_Tactics_fo.html
2. State of the Global Workplace. 2023. https://www.gallup.com/workplace/349484/state-of-the-global-workplace-2022-report.aspx
3. Tiziana Casciaro, University of Toronto. https://discover.research.utoronto.ca/17347-tiziana-casciaro
4. The Toxic Boss: Survival Guide, 2018. Craig Chappelow, Peter Ronayne, Bill Adams. https://books.google.com.tr/books/about/The_Toxic_Boss_Survival_Guide_Tactics_fo.html
5. Workplace Mental Health and Well Being, 2022. US Surgeon General. https://www.hhs.gov/surgeongeneral/priorities/workplace-well-being/index.html
Comentarios